Basın bülteninizi yazıp, haberinizi medya listeleri ve haber ajansları aracılığıyla gazetecilere servis ediyoruz. Medya takibi yapıp raporluyoruz.
Dünya yüzünü dijitale döndüğünden beri çok şey değişti, daha da fazla ve hızla değişmeye devam edecek. Kitleleri habere ulaştıran basın, son yıllara kadar değişimi daha yavaş yaşayanlardan oldu. Ancak son yıllarda ağırlığı dijital versiyonlarına vererek, yeri geldiğinde basılıya göre online’da 3 katına kadar daha fazla habere imza attı.
1-7 Aralık 2023 döneminde Türkiye’de online yayın yapan 15 siteyi taradık. Basılı tarafta ise 6 günlük gazeteyi takip ettik. Yaptığımız analizin çarpıcı sonuçlarını, medyanın ve elbette ki kullanıcıların yüzünü dijitale dönmesiyle birlikte değerlendiriyoruz.
Bizim için her şey, veri gazeteciliği yapan Aisha Majid’in 2 Kasım 2023’te Press Gazette’de yayımlanan haberiyle başladı. Kaliteli haberciliğin geleceği için mücadele eden, Birleşik Krallık ve ABD'deki gazetecilik sektörü haberlerine odaklanan Press Gazette’nin bu haberi, “Mail Online, günde 1.500 haberle Birleşik Krallık'ın en üretken haber sitesidir” başlığını taşıyordu. Press Gazette, belirli bir süre boyunca İngiltere'nin önde gelen 8 haber yayıncısının haberlerini takip etmiş, her gün yayımlanan haber sayılarına bakmıştı.
Biz de Online PR Servisi B2Press olarak, Press Gazette’nin açtığı yolu takip ederek, Türk basınının en üretkenlerini aramaya koyulduk. Hızımızı alamayıp, basılı - yazılı yayıncılık karşılaştırması yaptık, hatta haberleştirilen basın bültenlerini tek tek saydık. Yetinmedik dijital platformlara yapılan yatırımların nasıl bir seyir izlediğini yanına koyduk. Ortaya çıkan resim, dijital dünya için güzel bir ufuk vaat ediyor. Gelin hep birlikte keşfedelim.
Önce büyük resme bakalım. Dünyanın en büyük dijital pazarlama ve reklamcılık sektör derneği Interactive Advertising Bureau’nun (IAB) Avrupa bölgesel kuruluşu IAB Europe tarafından hazırlanan Adex Benchmark 2022 Raporu’nda Türkiye, dijital reklam yatırımlarında enflasyondan arındırılmış büyüme oranıyla Avrupa ülkeleri arasında öne çıktı.
17 yıldır hazırlanan raporda yer alan 29 ülke arasında Türkiye, reklam yatırımları büyüklüğüne göre ilk 10’da yer alırken %93,3 ile en fazla büyüyen ülke oldu. Son 3 yılın büyüme oranlarına göre Türkiye’nin %41,5 ile ilk sırada olduğu ve ortalamadan 4 kat daha fazla büyüdüğü görülüyor.
Bir başka rapor: Deloitte tarafından hazırlanan ve Ekim 2023’te yayımlanan Türkiye’de Tahmini Medya ve Reklam Yatırımları 2023 İlk 6 Ay Raporu'nda da Türkiye’nin dijital reklam yatırımlarında Avrupa’nın en fazla büyüyen ülkesi olduğundan bahsediliyor ve şu bilgilere yer veriliyor:
“Dünya trendlerine baktığımızda, e-ticaret platformlarında ve dijital platformlarda geçirilen sürelerin arttığı görülüyor. Gelecek yıllarda tüketicilere ulaşmak için bu kanallarda daha fazla yatırım yapılması bekleniyor.”
Deloitte’un Reklamcılar Derneği (RD), Reklamverenler Derneği (RVD), İnteraktif Reklamcılık Derneği (IAB), Açıkhava Reklamcıları Vakfı (ARVAK), Ulusal Radyo Yayıncıları Derneği (URYAD) ve Mobil Mecralar Araştırma Pazarlama ve Reklamcılık Derneği (MMA TR) adına hazırladığı raporda, şu bilgiler yer alıyor (2016’nın aynı döneminde hazırlanan raporla karşılaştırmalı olarak veriyoruz):
Bu yapılan yatırımlar kimin için diye baktığımızda, Deloitte’un raporunda da yer alan ve DataReportal tarafından yayımlanan DIGITAL 2023: TURKEY araştırması bize bunun resmini çekiyor (Yine 2016’nın raporu ile karşılaştırmalı verelim):
2016’dan günümüze, bazıları ikiye katlanan, bazıları %50’nin üstünde artan veriler, dijital medyanın geleneksel medyanın önüne geçtiğini, mobil cihazların ise bu büyümenin önemli bir kısmını temsil ettiğini ortaya koyuyor. Bu da markaların dijitaldeki varlıklarını güçlendirmelerinin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Basılı gazetelerin hüküm sürdüğü dönemde, kurumlar ve PR ajansları, “haberimizi kullandı mı?” endişesiyle sabah erken saatlerde gazete bayilerine ya da medya takip ekranlarına koşarken, basın tarafında da “sayfada yer kalmadı”, “önemli haber geldi, sayfayı yıkalım”, “ilan geldi, yerimiz bir sayfa azaldı”, “son dakika haberi için sayfayı değiştirdik” gibi durumlar çok normaldi. Bugün özellikle belirli bir yaşın altındaki okuyucu (hatta gazeteci) kitlesi için bunlar pek de bir anlam ifade etmiyor. Çünkü artık günlük, haftalık, aylık olarak “tüketilen” basılı yayınlar yok. Daha doğrusu var ama çok kısıtlı bir kitle tarafından takip ediliyor. Çünkü artık haber anında geliyor, anında yayınlanıyor ve tüketiliyor. Bunu sağlayan da dijital platformlar ve sosyal medya…
Medya eskiden sayfanın boyutu ve haberin niteliği doğrultusunda seçici davranırken, bugün online’da günlük haber sayıları 1.000’leri, 1.500’leri buluyorsa, bizi buraya getiren sebepleri doğru okumak gerekir. Öncelikle, geleneksel medya döneminin gelir modelleri sona erdi. Bugün çok ve çeşitli içerik yayınlayan haber siteleri, bu sayede daha geniş bir kitleyi kendine çekebiliyor ve daha fazla tıklanmaya erişebiliyor. Bu yayınların bazılarının basılı versiyonları da bulunuyor.
Hadi gelin birlikte, Türkiye’deki bazı yayınlara mercek tutalım. 1-7 Aralık 2023 döneminde Türkiye’de online yayın yapan 15 siteyi taradık. Basılı tarafta ise 6 yayını takip ettik. Sonuçlara birlikte bakalım.
1-7 Aralık tarihlerinde incelediğimiz 6 gazetede, haberleri kategorilerine göre de sıraladık.
Hafta sonu gündem magazin, kültür-sanat, seyahat gibi haberlere kaysa da, hafta içinde en çok hangi kategorilerde haber yayımlandığını incelemeden edemedik. Hafta içinde en çok haber yapan 3 gazete gündem, spor ve ekonomi haberlerine ağırlık vermiş.
Peki ya basın bültenleri sonucu yayımlanan haberler? Yani haberimizi kullandılar mı? 1-7 Aralık 2023 döneminde takip ettiğimiz 6 yayında toplam 4.238 haber yayımlanırken, basın bültenleri sonucunda yayımlanan haberler %5,9 pay aldı. Bu oran sizce de az değil mi?
Basın bültenlerine en çok yer veren Hürriyet (58), Milliyet (57) ve Yeni Şafak (55) oldu. Hürriyet’ten sonra toplamda en çok habere imza atan 2. gazete konumundaki Sözcü ise 1 haftada yalnızca 13 basın bültenini habere dönüştürdü.
Türkiye internetle 30 yıl önce tanıştı. 12 Nisan 1993 tarihinde kiralık hat kurularak Ankara-Washington arasında sağlanan bağlantıya şahitlik edenler, eminiz ki bugünü hayal edemezdi. Oysa o gün Türkiye’de bilgi çağıyla birlikte iletişim çağı da başladı. Modern PR’ın (halkla ilişkiler | public relations) doğuşu için işaret edilen tarih ise bundan 90 yıl öncesi… 1903’ye Ivy Lee’nin Rockefeller’ın imaj danışmanlığını üstlenmesiyle başlıyor. Bundan yaklaşık 50 yıl sonra Amerika’dan Avrupa’ya gelen PR, rahmetli Alâeddin Asna’nın, Amerika’da aldığı eğitimin ardından Türkiye’nin ilk halka ilişkiler ajansını kurmasıyla 1974’te ülkemize de merhaba dedi. Yaklaşık 10 yıl boyunca ne olduğu, neden yapıldığı, neye yaradığı anlaşılmasa da 80’lerle birlikte - özellikle ikinci yarısında - yeni halkla ilişkiler ajanslarının kurulmasıyla sektöre dönüşmeye başladı.
Türkiye’deki PR sektörü, en çok 90’lar ve 2000’ler olmak üzere, 80’lerin ortalarından 2010’ların ortasına kadar büyüdü, gelişti ve altın çağını yaşadı. Reklam ajansları gibi PR ajansları da kurumların önemli bir yol arkadaşı, hatta entellektüel sermayesi oldu. Ancak zaman içinde PR sektörü kendini basın iletişimine sıkıştırdı ve Türkiye’deki medyanın ayarları değişince, onlar da adeta kapılarına kilit vurma noktasına geldi. Bugün birikimlerini ve deneyimlerini ortaya koyarak müşterilerine danışmanlık yapmayan ajanslar, ne yazık ki bazı işlerin “outsource” edildiği şirketlere dönüşmüş durumda…
İyi ama neden diye sorduğumuzda, madalyonun iki yüzü var:
Bir tarafta - bilerek ya da bilmeyerek - PR ajanslarının kendilerini dönüştürememesi yatıyor. Tam da bu noktada, 2016 yılında online PR servisi olarak faaliyete başlayan B2Press’in yüzünü ne kadar doğru bir ufka çevirdiğini görüyoruz.
Madalyonun diğer tarafında ise 21. yüzyılla birlikte başlayan, 10 yıl gibi kısa bir sürede hayatımıza giren dijital ve sosyal medya. Onları teknolojinin baş döndürücü bir hızla gelişmesi, mobil cihazların demokratikleşip yaygınlaşması ve “internete bağlı” (connected) insanlarının sayısının sürekli artması izledi. Bugün dünyadaki her 3 kişiden 2’si internet kulanıcısı. Diğer bir deyişle 3 kişiden ikisi dijital dünyaya bağlı. Onlara geleneksel yöntemlerle ulaşmak mümkün mü? Değil! O zaman basın da dönüşmek ve daha fazla dijital olmak zorunda. Bunu yaparken de kendine yeni gelir modelleri geliştirmeli, insanların tercih ettikleri haber kaynakları olmak için uğraşırken, kurum ve ajanslarla yeni çalışma yöntemleri oluşturmalı. Markalar ise sayfa sayısı ya da boyutuyla sınırlı kalmadan, diğer bir deyişle st*cm’lere sıkışmadan, kendilerini, hikayelerini, marka vaatlerini hedef kitlelerine daha geniş ve teknolojinin avantajlarını da kullanarak anlatmalı. O yüzden gün, online PR yani dijitalde kullanıcıların takip edeceği anlamlı izler bırakma günü…
B2Press olarak yola PR ajansı olarak çıkmadık. Biz online PR servisi olarak hizmet veriyoruz. Aylık ücretlerle değil, ihtiyaç bazlı çalışıyoruz. Müşterinin ihtiyacı neyse — bugün tek bir haberle, yarın bir projeyle ama hep nitelikli bir içerik aracılığıyla markaları hedef kitlelerine ulaştıracak mecralarla buluşturarak — onu alıyor, tüketilebilir bir içeriğe dönüştürüyor ve doğru mecrada en etkin şekilde yer almasını sağlıyoruz.
————
Türkiye’deki basılı ve online yayın yapan mecraları mercek altına aldığımız araştırmada, 1-7 Aralık 2023 tarihleri arasında en yüksek tiraja sahip 6* gazeteyi ve online yayın yapan 15 haber sitesini inceledik.
Basılı tarafta, Hürriyet, Milliyet, Posta, Sabah, Sözcü ve Yeni Şafak gazetelerinin yayımladığı haberlerin detaylı bir analizini yaptık. Her biri için toplam haber sayısı, haberlerin kategorilere göre dağılımı, köşe yazısı sayıları ve bu haberler arasında basın bülteni sonucu yayımlanan haberleri inceledik.
Online tarafta ise cumhuriyet.com.tr, gazetevatan.com, haberturk.com, hurriyet.com.tr, karar.com, korkusuz.com.tr, milliyet.com.tr, ntv.com.tr, posta.com.tr, sabah.com.tr, sozcu.com.tr, takvim.com.tr, yeniakit.com.tr, yenicaggazetesi.com.tr, yenisafak.com olmak üzere,15 haber sitesinin verilerini DeepHaber’den temin ederek inceledik.
Tüm yayınlar için toplam, ortalama, hafta içi ve hafta sonu yayımlanan haberleri hesaplayarak karşılaştırdık ve ilk 5 listeleri oluşturduk.
* Akşam gazetesini gazete bayilerinden temin etmekte sıkıntı çektiğimiz için, yetersiz veri nedeniyle listemizden eledik..
