web
stats
KÜTÜPHANE

Haber değeri nedir?

Haber değeri nedir?
21.02.2022

Haber değeri, kurumların sesini duyurmak, olay ve gelişmeleri hedef okuyucu kitlelerine ulaştırmak için servis ettikleri basın bültenlerinin en çok dikkat edilen ve haberin ne olduğunu tanımlayan değerlendirici ölçüttür. İçeriğin haber formatında ve gazetecilik prensiplerine uygun yazılması, basın bülteninin gazeteci gözünde “haber” olarak değerlendirilmesini sağlar. 

Haber, henüz gerçekleşmiş ve insanları ilgilendiren bir olayın olabildiğince gerçekçi ve objektif bir şekilde okuyuculara aktarılmasıdır. Çevremizde vuku bulan her şey yeni bir olaydır. Ancak gerçekliğin verildiği her olay ve durum haber değeri taşımaz. Örneğin bir köpeğin bir insanı ısırması haber değeri taşımaz, ancak bir insanın köpeği ısırması beklenmedik bir durumdur ve haber değeri taşır.

Gazeteciler ise yayınlarının içeriğini haber değeri kavramına bağlı bir sistemle sunarlar. Haberlere konu olmak ise kurumsal iletişim çalışmalarının da olmazsa olmazlarındandır. Kişi ve kurumların varlıklarını güçlendirebilmesinde önemli bir rol oynayan haber bülteni çalışmaları, kurumlar için sesini duyurmanın ve hedef okuyucu kitleyle iletişim kurarak değer yaratmanın en etkili yoludur. Okuyucuların habere ulaşmasına aracı olanlar ise basın mensupları, haber ajansları ve basın bülteni dağıtım servisleridir. Gazeteciler haber kaynakları ile okuyuculara sunulacak haberler arasında eşsiz bir filtre görevi gördükleri için eşik bekçileri olarak da adlandırılır.

Haber değeri nedir?

Bir metnin gazeteciler tarafından haber olarak değerlendirilebilmesi için belirli prensiplere uygun olarak oluşturulması gerekir. Haber değeri, bir içeriği haber yapan unsurlar bütünüdür. Genel hatlarıyla kaynaklarda “haber değerleri” ya da “haber kriterleri” terimi olarak karşımıza çıkan söz konusu unsurlar; yayının türüne, yayınlandığı zaman aralığına, toplumun kültürel özelliklerine ve yayın politikasına bağlı olarak çeşitlilik gösterebilir.

Haber değeri kriterleri

Haber değeri kriterleri nelerdir?

Literatüre haber değeri kavramını kazandıran Amerikalı yazar, gazeteci ve siyaset bilgini Walter Lippmann’dır. Kamuoyu adlı kitabında gazetecilerin olaylara bakışını inceleyen Lippmann’a göre bir haberin medyada yer alabilmesinde belirleyici ana unsurlar şöyledir:

  • Açıklık
  • Sürpriz etkisi
  • Coğrafi yakınlık
  • İlgi
  • Anlaşmazlık 

Walter Lippman’ın orta koyduğu bu maddeler zamanla geliştirilmiş ve çeşitli eklemelerle 12 temel haber değeri unsuruna ulaşmıştır.

Haber Değerinin 12 Temel Unsuru

Günümüz habercilik anlayışında geçerliliğini korumaya devam eden ve temel kabul edilen değerler, Norveçli araştırmacılar Johan Galtung ve Mari Ruge tarafından sunulmuştur. Johann Galtung ve Mari Ruge’un 12 haber değeri prensipleri, aşağıdaki gibidir.

  1. Olayın güncelliği : Bir olayın haber olabilmesi için yeni yaşanmış olması, yani güncel olması gerekir. Üzerinden zaman geçmiş bir olay, haber değerini yitirir. 
  2. Olayın büyüklüğü ve şiddeti : Olayın büyüklüğü, ne denli can alıcı yani ilgi çekici olduğuyla ilgilidir. Şiddeti yani etki alanı büyük olan, daha geniş bir topluluğu ilgilendiren ve merak uyandıran içerikler haber değeri taşır.
  3. Olayın açıklığı : Bir olay, anlaşılması ve açıklanması ne kadar mümkün ise haber olma olasılığı da o kadar yüksektir. Karmaşık veya kolayca açıklanamayan olaylar, haber yapılmak için tercih edilmez.
  4. Olayın kamuoyundaki karşılığı : Bir olayın haber olması, olayın basında ne anlama geldiğiyle yakından ilgilidir. Söz konusu gelişme ve olayların basını ve kamuoyunu ilgilendirmesi gerekir. Mesela Türkiye’de meydana gelen bir olay, Azerbaycan basını için anlam ifade edebilir. Ancak söz konusu Hindistan'da meydana gelen bir olay olduğunda aynı durum geçerliliğini yitirebilir.
  5. Olayın uyumluluğu : Bu haber değeri kriteri, daha çok rutin haber anlayışıyla ilgilidir. Bazı olayların gerçekleşmesi, önceden tahmin edilebilir. Örneğin bir yasa tasarısının kabul edilmesi beklenen bir olaydır. Ancak bir beklentinin gerçeğe dönüşmesi daima haber değeri taşır.
  6. Olayın tahmin edilemez oluşu : Öngörülemeyen olaylar ve beklenmedik durumlar basında ve kamuoyunda daha büyük bir etki yaratır. Bu tür olaylar, her gün meydana gelen sıradan olaylardan daha fazla haber değeri taşır.
  7. Olayın sürekliliği : Geçmişte yaşanmış olaylar, yeniden gündeme getirildiğinde haber değeri taşıyabilir. Bu olaylarla ilgili yeni bir gelişme ve olayın görünmeyen yüzüne dair bir günceleme basın ve okuyucular için değerlidir.
  8. Kompozisyon : Haber kadar haberin ele alınış şekli de önemlidir. Haber metni belirli kıstaslara göre yazılmalı, bütünsel yaklaşılmalı ve haber değeri taşıyan olay ve durumlar okuyucuya doğru bir kurguyla aktarılmalıdır. Aksi takdirde haber metni haber değeri taşısa bile olay haber olarak değerlendirilmeyebilir. 
  9. Seçkin ülkeler : Bazen doğru kabul edilmese dekimi ulus ve ülkeler daha fazla haber değeri taşır.
  10. Seçkin kişiler : Dünyaca tanınan veya ulusal kamuoyunca bilinen ünlü kişi, siyasi, sanatçı, doktor, yazar gibi isimler basın nezdinde haber değeri taşır. Bu kişilerin söylemleri veya bu kişilere dair durumlar haber olarak değerlendirilir.
  11. Kişilere atıf : Bir olayın ilgili kişilere indirgenerek aktarılması, yani olayın kişiselleştirilmesi haberi daha anlaşılır kılar ve ilgi çekici hale getirir. Bu da haber değerini artıran diğer bir unsurdur.
  12. Olumsuza gönderme : Olumsuz olaylar, hem basında hem de kamuoyunda daha fazla etki yaratır. Çünkü olumsuz durum ve ardından gelen gerilim duygusu daima merak uyandırır. 

Haber değeri ölçütleri

Haber değeri kıstasları nelerdir?

Bir olayı haber değeri açısından inceleyebilmek için öncelikle belli başlı sorulara yanıt verip vermediğini kontrol etmek gerekir. Bu sorular şöyle sıralanabilir:

  • Olay ilk kez mi gerçekleşti? 
  • Olay güncel mi?
  • Olaya ünlü, tanınmış isimler dahil olmuş mu? 
  • Olay medyanın okuyucu kitlenin ilgisini çeker mi?
  • Olayda  duygu ve merak uyandıracak noktalar var mı?
  • Olayın siyasi ya da toplumsal bir yanı bulunuyor mu?
  • Olayda çatışma unsuru var mı? 
  • Olay bilimsel bilgiler ya da yenilikler sunuyor mu?

Yalnız haber değil, bu soruları cevaplayabilen basın bülteni de haber değeri taşıyor demektir!

Basın bültenleri nasıl haber değeri taşır?

Basın bülteni, çokça kullanılan bir iletişim aracıdır. Kişi, kurum ya da şirketlerin dergi, gazete, haber siteleri ve bloglarda yer almasını sağlayan basın bülteni, imaj ve itibara yönelik çalışmaları konu eder ve temelde bir haber metnidir. Belirli bir kompozisyonda yazılması büyük önem taşıyan basın bültenlerinin, gazeteciler tarafından haber olarak değerlendirilmemesine neden olan pek çok unsur bulunur.

Basın bültenleri de tıpkı haber bültenleri gibi belirli prensiplere bağlı olarak yazılır. Bültende yer alan bilgilerin eksik veya yanlış olması, gazeteci tarafında bir güven zedelenmesine yol açar. Bültenlerin 5N1K (Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden ve Kim) kuralına uygun şekilde yazılması gerekir. Bültende yer alan bilgilerin eksiksiz olması, bültenin haber olarak değerlendirilip ardından medyaya servis edilmesinde büyük önem taşır. 

Tanıtım amaçlı veya reklam diliyle kaleme alınan basın bültenleri ve özel haber içerikleri, haber değeri taşımadığı için medya kuruluşları tarafından tercih edilmez. Bu nedenle basın bülteni hazırlarken de reklam hissi veren bir üsluptan kaçınmak ve haber değerini korumak gerekir.

Basın bülteni yazımına dair prensipleri öğrenmek ve daha ayrıntılı bilgilere ulaşmak için “Basın Bülteni Nasıl Yazılır?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Gazeteciler Haberde Nelere Dikkat Eder?

Dijital dünya, online medya araçları ve sosyal medya sayesinde izleyiciler artık, haber almak için televizyondaki ana haber bültenlerini ya da ertesi gün basılacak gazeteleri beklemiyor. Hatta bu durum neredeyse 7’den 70’e herkesi haber izleyicisi haline getirdi. Artık herkes günün her saatinde güncel gelişmeleri takip edebiliyor. Peki ya gazeteciler? Onlar eskisinden de daha fazla haber bombardımanı altındalar. Sıra basın bültenlerine geldiğinde ise çok daha seçici olmak için her türlü koşula sahipler! Bir basın bülteninin gazeteci tarafından fark edilmesi ve haberleştirilmeye değer olması için belirli şart ve prensiplere göre kaleme alınmış olması gerekiyor. 

Haber editörleri ve gazeteciler çoğunlukla zamanları kısıtlı olduğu için bültenlere hızlı bir şekilde göz atar. Belirli konulara açıklık getirmeyerek soru işareti yaratan, abartı ve gereksiz övgülerin bulunduğunu bir bültenin haber değeri taşımadığının fark edilmesi, bültenin haber olarak değerlendirilmemesine yol açar. Bültende demeçler dışında öznel ifadelere yer verilmesi ve bültenin reklam metinlerinde kullanılan dille benzerlik göstermesi durumlarında da bültenler yayına alınmak için değerlendirilmez. Profesyonel bir müdahale ve ekip çalışması gerektiren basın bülteni, şirketinizle medya arasındaki bağları güçlendirirken tanınırlığınızı da artırır.

Haber değeri taşıyan bültenlerle okuyucu kitlenizi globalleştirin

Sektörde tanınırlığını artırmak ve hedef okuyucu kitlesinde fark yaratmak isteyen bazı şirketlerin bünyesinde editoryal ekip bulunmaması ve yeterli medya ağına sahip olmamaları, yöneticileri kurum ve medya arasında aracı görevi gören PR ajanslarına yönlendiriyor. Ancak geleneksel yaklaşımlar yerine yeni nesil uygulamaları tercih eden, günün ekonomik koşullarında kullandığı kadar ödemek isteyenler, online PR servislerinin kapısını çalıyor. Dünyanın 30’dan fazla ülkesinde 23 farklı dilde basın bülteni yazım, dağıtım ve raporlama hizmeti sunan B2Press, basın bülteni gönderiminde uzmanlaşarak hem zaman kaybınızın önüne geçiyor hem de duyurmak istediğiniz gelişmeleri medya dünyasına ve hedef kitlenize ulaştırıyor. Eğer siz de B2Press’le haber değeri taşıyan basın bültenlerinizle dünyaya ulaşmak isterseniz https://tr.b2press.com adresinden talep formunu doldurabilirsiniz.

B2Press ile 50'den fazla ülkede basın bülteni dağıtmak mümkün.
Detaylı bilgi için hemen formu doldurun.
TEKLİF FORMU
Lütfen hedef ülkenizi seçiniz.
Lütfen geçerli bir isim giriniz.
Lütfen geçerli bir e-posta adresi giriniz.
Lütfen onaylayın.
Tüm hakları saklıdır © B2Press B.V.
B2Press
Gönderiliyor...
B2Press